Woongebieden

Diverse functies zoals wonen en spelen komen in het woongebied samen. Een prettige leefomgeving staat centraal, waarbij de nadruk ligt op veiligheid en gebruik. De wegen zijn erftoegangswegen. Er is vooral openbare verlichting zichtbaar, naast een enkele buitenlamp of tuinverlichting van bewoners (Woningen en Tuinen).

Foto 1: voorbeeld van verlichting die voldoet aan onderstaand gemeentelijk beleid voor nieuwe verlichting in dichter bebouwde omgeving (Brethouwerstraat, Dalfsen)

Foto 2: net als de woningen, staan de lantaarnpalen wat verder uit elkaar. Er is voor een modern rondstralend armatuur gekozen, de verlichtingssterkte is laag (Stekelbaars nabij de Bosmansweg, Nieuwleusen)

Gemeentelijk beleid Openbare Verlichting

De gemeente kiest in principe voor bescheiden verlichting qua verlichtingssterkte. Dit past bij de beleidskeuze om Bewust te Verlichten. Zie ook H3. Openbare Verlichting op Maat voor meer informatie. Altijd houdt zij rekening met de rustige, landelijke omgeving, de verkeersintensiteit, het gevoel van sociale veiligheid, en de wens om energieverbruik en lichtvervuiling te verminderen. De gemeente plaatst niet in iedere woonstraat dezelfde verlichting maar kiest per situatie passende verlichting.

Uitgangspunten op een rij (geïllustreerd met foto′s): 

• verlichtingssterkte: de verlichting wordt aangelegd met een verlichtingssterkte gelijk aan landelijke adviesrichtlijn ROVL-2011
• dimmen: verlichting wordt gedimd in de late avond wanneer er weinig mensen meer op straat zijn
• gelijkmatigheid: de gemeente streeft naar gelijkmatige verlichting volgens de landelijke adviesrichtlijn op het moment dat nieuwe verlichting wordt aangelegd. In sommige gebieden is gelijkmatige verlichting niet nodig en worden de komende jaren alleen de armaturen vervangen op de bestaande lantaarnpalen. 
• lichtkleur: in woonwijken kiest de gemeente voor warmwitte verlichting
• technieken: technieken ontwikkelen zich snel. De gemeente kiest per locatie welke techniek geschikt is. De duurzaamheid maar ook de bedrijfszekerheid en de kosten over de totale levensduur spelen een rol bij de keuze
• lichthinder: de gemeente voorkomt zoveel als mogelijk hinder op de gevel van woningen door de juiste keuze qua armatuur en de hoogte en locatie van de lantaarnpaal
• lichtvervuiling: door vlakke, naar beneden gerichte armaturen te kiezen voorkomt de gemeente lichtuitstraling van dorpsrandzônes naar het buitengebied
• voetpaden: worden waar mogelijk meeverlicht met de rijbaan of het fietspad. De gemeente verlicht vrijliggende voetpaden hooguit oriënterend en alleen als ze woonwijken verbinden of anderszins doorgaande paden zijn. 

1. Verlichtingssterkte

Foto links: Deze woonwijk is volgens de landelijke richtlijn ROVL-2011 verlicht. Er wordt gedimd in stapjes vanaf 20 uur. De rondstralende armaturen verlichten de stoepen en voortuinen mee (Molenaarses, Dalfsen). Rechts: vlakke verlichting, ook volgens landelijke richtlijn, en tevens Politiekeurmerk (Koezenkamp, Dalfsen)

2. Gelijkmatigheid

Foto 1. Deze ′koffervormige′ armaturen op hoge lantaarnpalen verlichten het wegdek met voldoende verlichtingssterkte en gelijkmatigheid voor een dergelijke extensieve woonstraat (Haverland, Oudleusen)

Foto 2. De ′kegelvormige′ armaturen verlichten de gevel en stoep rondom. De lage lantaarnpalen (gebruikelijk voor woonomgevingen) staan vrij ver uit elkaar waardoor er veel donkere vlekken op het wegdek zijn (Weegbree, Nieuwleusen)

Foto links: woonstraat verlicht met een lage gelijkmatigheid met rondstralers (Teunisbloem, Dalfsen)

Foto rechts: woonstraat verlicht met een lage gelijkmatigheid met koffervormige armaturen (Pastoriestraat, Dalfsen)

3. Voetpaden in woonwijken en parken

Foto′s: Verlichting van vrijliggende doorgaande voetpaden is normaal gesproken alleen oriënterend dus met enkele lantaarnpalen op grotere afstand (links en midden: Westerbouwlanden Noord, Nieuwleusen, rechts: De Weitjes, Hoonhorst) 

4. Nieuwe technieken toepassen (zie ook LED)

5. Rondstraler of vlak armatuur

Foto: De gemeente kiest per situatie welke verlichtingstechniek geschikt is. De foto toont vlakke armaturen die van boven naar beneden stralen met efficiënte dimbare lampen (Wevermarke in Dalfsen).

De komende jaren zal vaak LED worden gekozen zoals te zien op onderstaande foto′s.

Foto. Deze LED verlichting is geplaatst in een rondstralend armatuur. De verlichting moest in deze situatie dicht op de woningen geplaatst worden en kan onbedoeld hinder geven voor omwonenden en is zichtbaar vanuit het landschap. (Stekelbaars, Nieuwleusen)

Politiekeurmerk Veilig Wonen

Het meest bekend is het Politiekeurmerk Veilig Wonen op woningniveau. Een individuele eigenaar van een bestaande woning kan zijn eigen huis zo goed mogelijk beveiligen tegen woninginbraak met behulp van sloten, buitenverlichting en dergelijke. De verzekeraar biedt vaak een korting op de premie als een woning beveiligd is op het niveau van het Politiekeurmerk.

Er bestaat echter ook een keurmerk voor de gehele Woonomgeving, dus de woning inclusief de rijbaan, stoep, parkeerplaats en achterpad. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen geeft aan hoeveel licht moet worden geplaatst om een certificaat Veilige Omgeving te verkrijgen.

In de wijken Langkamp, Bontekamp en Gerner Es (Dalfsen) en in Westerbouwlanden Noord (Nieuwleusen) heeft de gemeente gekozen voor het Politiekeurmerk Veilige Woonomgeving. Verlicht is daarom volgens deze uitgangspunten: 

• de landelijke adviesrichtlijnen worden aangehouden qua verlichtingssterkte en gelijkmatigheid
• alleen de openbare ruimte, dus niet de voortuinen en voorgevels, hoeven verlicht te verlicht worden (maar meer mag ook)
• als er geen openbare verlichting valt op de voordeur, dan plaatst de projectontwikkelaar een individuele buitenlamp bij de voordeur
• dimmen van openbare verlichting mag niet op grotere parkeerplaatsen (meer dan 20 plekken) en bij voorkeur alleen tussen 0.00 en 6.00 uur. De gemeente kan hierover in gesprek met de in overleg met de Commissie van Compenserende Maatregelen bij het PKVW 
• sociaal onveilige voet- en fietspaden worden geadviseerd om niet te verlichten, om schijnveiligheid te voorkomen
• achterpaden worden volgens het Politiekeurmerk verlicht zonder gebruik te maken van een aanwezigheidsdetectiesysteem

Aangaande het laatste punt: de gemeente verlicht zelf geen achterpaden. Als er verzoeken zijn, dan treedt de gemeente in overleg met betrokkenen (woningcorporaties, bewoners). Reden hiervoor is een gebrek aan sociale controle. Verlichting kan een gevoel van sociale veiligheid geven, terwijl dit schijnveiligheid kan zijn. Het verlichten van achterpaden kan bovendien zorgen voor lichthinder voor omwonenden, lichtvervuiling en extra energieverbruik. Het Politie Keurmerk raadt aan de aanleg van achterpaden zoveel mogelijk te voorkomen door een ander ontwerp te kiezen.

Foto′s: de verlichting in deze achterpaden maakt het mogelijk om bijvoorbeeld de fiets weg te zetten. Er is echter geen sociale controle (Plaatskamp/Elskamp, Dalfsen en Kamperfoelie, Nieuwleusen)

Afspraken tussen gemeente, woningcorporatie en projectontwikkelaar

De gemeente maakt afspraken met woningcorporaties en bouwende partijen over veiligheid in de woonomgeving. Het politiekeurmerk én het beleid van Bewust Verlichten van de gemeente zijn hier leidend in. Ook de huidige en verwachte criminaliteit wordt meegenomen per locatie. Bekeken wordt in samenspraak met stedenbouwkundigen hoe de openbare ruimte goed kan worden ingericht. 

Foto 1. De parkeerplaats en garages zijn verlicht vanwege sociale veiligheid en gebruikerscomfort. Er is weinig sprake van sociale controle. (Bouwhuisweg/Stekelbaars Nieuwleusen)

Foto 2: Bij verenigingen van eigenaren en andere beheerders van appartementencomplexen liggen kansen om energie(kosten) te besparen en lichtuitstoot te reduceren.