Open stallen

De veehouderij is een belangrijke agrarische tak in de gemeente Dalfsen. Specifiek de melkveehouderij is in ontwikkeling door het afschaffen van de melkquota. In combinatie met schaalvergrotingsproces leidt dit tot de bouw van meer en grotere melkveestallen.

In vrijwel alle stallen wordt verlichting toegepast. In melkveestallen wordt de laatste jaren steeds meer verlichting toegepast. Licht speelt een belangrijke rol in de melkproductie en is nodig voor de verzorging van de dieren. Het is mogelijk om ’s nachts alleen ′waak′licht te gebruiken.

Niet alleen de sector als geheel groeit, dit geldt ook voor de behuizing. Moderne stallen hebben hogere goot- en nokhoogtes en meer open zijgevels vanwege dierenwelzijn (frisse lucht). Deze ontwikkelingen kunnen leiden tot meer lichtuitstoot naar de omgeving waardoor moderne stallen ook ’s avonds invloed hebben op het landschap van Dalfsen.

open stal dalfsen 1 open stal 2 dalfsen

Foto: Ligboxenstallen zijn van verre zichtbaar in het open landschap

Hinderlijke verlichting

Ligboxenstallen kunnen door de uitstralende verlichting in de avonduren een bron van landschapsverstoring zijn. De oranje of witte lichtstreep is van verre zichtbaar als deze niet is afgeschermd. Van dichtbij kan het licht hinderlijk zijn voor omwonenden en/of voor weggebruikers, met name als de lampen laag hangen en direct zichtbaar zijn vanaf de weg.

Maatregelen

Het is mogelijk om de stallen zo in te richten en te verlichten dat de lichtuitstraling beperkt is, zeker bij renovatie, uitbreiding en nieuwbouw van stallen. Afspraken kunnen worden gemaakt aangaande:

de lengte van de overstek
het dak (deze kan geheel dicht zijn of ramen bevatten)
de plaatsing van de armaturen (als deze boven de goothoogte hangen dan is er niet direct zicht op de lampen)
de richting waarop de armaturen het licht uitstralen
het gebruik van beweegbaar lichtwerende gordijnen
het afschermen via landschapselementen zoals bomenrijen, of via een ophoping van grond
het gebruik van energiezuinige lampen (als tweede aspect binnen ′bewust verlichten′)

dalfsen 6 open stal dalfsen stal overdag

Gemeentelijk beleid

De Structuurvisie Buitengebied benoemt gebieden die in de nacht een donker karakter kennen of dat er sprake is van rust en duisternis. Ontwikkelingen in het buitengebied moeten aansluiten bij de in de Structuurvisie Buitengebied aangegeven landschapskarakteristiek van dat deelgebied. (zie natuur en landschap)

De gemeente zal vanuit het kennispunt Energie & Duurzaamheid van de Regionale Uitvoeringsdienst IJsselland in gesprek gaan met eigenaren van bestaande verlichting die storend is voor omwonenden, weggebruikers of het donkere landschap. Besproken wordt welke maatregelen er mogelijk zijn om de overlast te beperken. Zoals afgesproken in het landelijke Energieakkoord, gaat de gemeente stimulering, toezicht en handhaving op energiebesparing bij bedrijven structureler uitvoeren.

De provincie Overijssel vraagt in haar (ontwerp)beheerplannen extra aandacht voor het tegengaan van lichthinder door open stallen voor de drie Natura 2000 gebieden die zich net buiten de grenzen van Dalfsen bevinden.

open stal dalfsen 5 open stal dalfsen 4

LTO Noord en de Milieufederaties

In het convenant storende lichtemissie melkveestallen uit april 2015 maken van LTO Noord, Natuur en Milieufederatie Groningen en Friese Milieu Federatie concrete afspraken over beperking lichthinder bij nieuw te bouwen stallen en bij bestaande stallen.

Het bijbehorende technische document beschrijft hoe de stallen ingericht moeten worden om lichthinder te voorkomen. Er worden voorwaarden voor montage van verlichting en de uitstraling van armaturen genoemd:

de onderkant van alle armaturen hangen minimaal 1 meter boven de goothoogte
het armatuur is zo afgeschermd dat geen licht boven 90 graden met de verticaal straalt
als de onderkant van een armatuur minder dan 1 meter boven de goothoogte gemonteerd is, is het armatuur zo afgeschermd dat geen licht boven 80 graden met de verticaal straalt
elk armatuur dient ten minste 5 meter van elke zijmuur geïnstalleerd te worden
het technische document benoemt (in tabel B) meetpunten waarvandaan de verlichting tot aan de middellijn van de stal (meestal de nok) niet gezien mag worden. De verlichting die is gemonteerd voorbij de middellijn (gezien vanaf de locatie waar vandaan de meting wordt uitgevoerd) mag wel zichtbaar zijn.

In een aangrenzende gemeente heeft de landbouworganisatie in 2015 een campagne uitgevoerd om alle leden bewust te maken van dit thema. Met enkele leden zijn concrete pilotprojecten uitgevoerd om te laten zien op welke wijze het mogelijk is energie te besparen en lichthinder te verminderen.